İTB BAŞKANI KESTELLİ Organize Tarım Bölgeleri 39’dan 100’e çıkarılacak.
İzmir Ticaret Borsası (İTB) Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli 2024 Ocak ayı Meclis toplantısında Tarım ve Hayvancılık ile ilgili yaptığı konuşmasın da,” Organize Tarım Bölgesi sayısı 39’dan 100’e çıkarılacak.” Dedi.
Tarım ve Orman Bakanlığı, önceki hafta, 2024-2028 dönemini kapsayan strateji planını açıkladı. Stratejik Plan’da 7 amaç, 32 hedef ve 153 performans göstergesi yer aldı.
Planda öne çıkan başlıklar şöyle sıralanıyor:
• Dışa bağımlılığın azaltılması,
• Kendine yeterlilik,
• Üretici refahının artırılması,
• İklim krizi ile mücadele ve suyun verimli kullanılması,
• Kayıtlılık oranının artırılması,
• Göç hareketleri,
• Jeopolitik riskler,
• Doğal afetler,
• Salgın hastalıklar,
• Gıda arz güvenliğinin sağlanması
Planın uygulanması için ilk sıraya konulan değer ise BİLİMSELLİK…
• Stratejik Plan’a göre 2023 sonu itibariyle planlı üretim yapılan bitkisel ürün ve ürün grubu sayısı sıfırdan 2028’de 17’ye çıkarılacak.
• Mevcut durumda 4,5 milyon ton olan yağlı tohumlu bitkilerin üretim miktarı, 2028’de 28,15 milyon tona yükseltilecek.
• Organize Tarım Bölgesi sayısı 39’dan 100’e çıkarılacak.
• Kırsal alanda yaşayan kadın ve gençlere yönelik uygulanan proje sayısı 3 binden 4 bine çıkarılacak.
• Tarımsal danışmanlık hizmeti alan işletme sayısı 314 binden 464 bine çıkarılacak.
Öncelikle yıllardır kendi haline bırakılmış olan tarımsal üretim süreçlerinin bir plan kapsamında ele alınmasından dolayı mutluyum ve umutluyum. Atılan bu adım, bizim Borsa olarak yıllardır savunduğumuz ve ısrarla yatırım yaptığımız bir alan.
İzmir Tarım Teknoloji Merkezi’nin; ortakları arasında yer aldığımız dört ayrı alanda faaliyet gösterecek tarıma dayalı organize ihtisas sanayi bölgelerinin bu yeni dönemde İzmir’i daha da öne çıkartacağını düşünüyorum.
Tarım ve Orman Bakanımız İbrahim Yumaklı’ya, yaptığı bu stratejik çalışma nedeniyle teşekkür ediyor; planın hayata geçmesinde Borsa olarak her türlü desteği vermeye hazır olduğumuzu ifade ediyorum. “
BEKLENEN 10 YILDA 10 KÜRESEL RİSK
“2024-2028 dönemini kapsayan strateji planını çok önemsiyorum. Bakın; Dünya Ekonomi Forumu tarafından bu yıl 19’uncusu yayınlanan Küresel Riskler Raporu, alanında uzman bin 400 kişinin ve liderin öngörüleri çerçevesine şekillenerek geçen hafta kamuoyu ile paylaşıldı.
Önümüzdeki iki yıl içinde etkili olması beklenen en büyük 10 küresel risk arasında çevreyle ilgili iki başlık yer alıyor.
Önümüzdeki 10 yılda bizi bekleyen 10 risk arasında ise çevreyle ilgili beş başlık bulunuyor.
Bu başlıklar;
• Aşırı hava olayları,
• Dünya sistemlerinde kritik değişimler,
• Biyoçeşitliliğin kaybı ve ekosistemin çöküşü,
• Doğal kaynak kıtlığı,
• Çevre kirliliği.
Eğer biz bu 10 yıla plansız yakalanırsak, üretim süreçlerinin neredeyse tamamı doğal kaynaklara bağlı olan tarımda asla başarılı olamayız.
Bu nedenle atacağımız her adımı planlı atmak, riskleri öngörerek yeni tedbirler almak, olası sorunlara peşinen çözümler üretmek zorundayız.”
TÜRKİYE’NİN İLK UZAY KAMPI 24 YILDIR İZMİR’DE
“Sanayi ve Teknoloji Bakanımız Mehmet Fatih Kacır geçtiğimiz günlerde “Uzay sistemlerinde ve uzay araştırmalarında ekosistemi güçlendireceğiz. 600 milyar doları aşan uzay ekonomisinden daha fazla pay alacağız.
Ankara’da “Uzay Teknoloji Geliştirme Bölgesi” kuracağız açıklamasında bulundu.
Savunma, havacılık ve uzay teknolojileri alanındaki her yeni adım toplumda önemli karşılık buluyor.
Yıllardır süren ve büyük ilgi gören Teknofest heyecanı, ülkemizin insansız hava aracı teknolojilerinde kat ettiği mesafe ve son olarak ilk Türk astronotun uzaya çıkması 86 milyonun göğsünü kabarttı.
Bu büyük gururu paylaşıyor ve Sayın Bakanımız Fatih Kacır’a bir çağrıda bulunmak istiyorum.
İzmir olarak teknoloji alanında ülkemizin en donanımlı, en istekli kentlerinden biriyiz ve Uzay Teknoloji Geliştirme Bölgesinin kentimizde kurulmasını arzuluyoruz.
İzmir’in sahip olduğu avantajlar nedeniyle bu talebimizin ardında son derece haklı gerekçelerimizin olduğunu da söyleyebilirim.
• Türkiye’nin ilk uzay kampı, 2000 yılından bu yana İzmir’de.
• İzmir Çiğli’de Astronomi, Uzay ve Havacılık Müzemiz var.
• İzmir Ekonomi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi çatısı altında Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü bulunuyor ve alanında çok başarılı.
• Urla’daki Bilişim Vadisi İzmir Teknoloji Üssü’nün yapımı sürüyor.
• ESBAŞ, havacılık ve savunma alanında Türkiye-ABD ortaklığı olan Kale-Pratt & Whitney, Hollanda merkezli Fokker Elmo Turkey, Alman PFW, Fransız FTB Lisi Aerospace gibi firmalara ev sahipliği yapıyor.
• İzmir, son yıllarda aldığı beyaz yakalı göçü ile nitelikli iş gücünde de öne çıkıyor.
• İzmir’de Borsamız tarafından çok yakında hayata geçirilecek İzmir Tarım Teknoloji Merkezi ve daha birçok teknoloji girişimcisini barından Teknopark, Tekmer ve Girişimci Merkezleri bulunuyor.
Tüm bu gerekçelerle Uzay Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nin İzmir’de yapılmasının çok uygun olacağını düşündüğümüzü kamuoyu önünde de ifade ederek, Sayın Bakanımızın İzmir’in bu konudaki potansiyelini göz önünde bulundurarak değerlendirme yapmasını dilerim.”
2023 TARIMDA DA ZOR BİR YIL OLDU
“Geçtiğimiz ayki Meclis toplantımızda 2023 yılının genel bir değerlendirmesini yapmış ve Borsamız tescil işlemlerine ilişkin bu ayki Meclis toplantımızda bilgiler vereceğimi belirtmiştim.
2023 yılı da ekonomik açıdan zor bir yıl oldu.
İklim değişikliğinin neden olduğu arz yönlü sıkıntılar, büyük deprem felaketi ve seçim süreçleri ekonomik faaliyetleri de olumsuz etkiledi.
Etkilenme derecelerimiz farklı olsa da tacir, sanayici ve tüketici olarak hepimiz bu durumu hissettik.
Belirsizlik dönemlerinde, mal ve hizmetlerdeki fiyat hareketleri de keskin ve dalgalı oluyor ve doğal olarak tüm paydaşlar bundan etkileniyor…
Bunu tescil bültenlerimizdeki birçok ürünün işlem miktarı, işlem hacmi ve fiyat hareketlerinden gözlemleyebiliyoruz.
Sizlere işlem hacmi verilerimizden hareketle ilimiz ve bölgemiz tarımındaki gelişmelerden kısaca bahsetmek istiyorum.
Bir önceki yıla göre tescil işlem sayımız yüzde 10 artış ile 55 bin adete, işlem hacmimiz ise yüzde 35 artış ile 88 milyar liraya ulaştı.
Dolar bazında işlem hacmimiz ise 3,7 milyar dolar oldu.
İşlem hacmimizin yüzde 65’i bitkisel ürünlerden, kalan yüzde 35’i ise canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerden oluşuyor.”
TARIMSAL KONKONUDA ÖNEMLİ MLİ BİR GÖSTERGE
Bu durum tarımsal üretimimizde hayvancılığın ne kadar önemli olduğunun da önemli bir göstergesi.
En fazla işlem gören ürün grupları yüzde 16 ile bitkisel yağlar, yüzde 11 ile yağlı tohumlar, yüzde 9 ile kırmızı etler ve pamuk olarak gerçekleşti. İşlem hacminin en çok artığı gruplar ise yüzde 204 ile canlı hayvanlar, yüzde 132 ile kuru incir ve yüzde 123 ile kırmızı et grubu oldu.
İşlem hacmindeki gelişmeler genel bir değerlendirmeye imkân verse de ticaretin kendi içindeki dinamikleri nedeniyle tarımsal üretimdeki gelişmeleri müstahsil işlemlerimiz ile birlikte değerlendirmek çok daha doğru olacaktır.
Çiğitli pamuk işlem miktarımız bir önceki yıla göre rekolte miktarındaki azalışa bağlı olarak yüzde 18 geriledi.
Ortalama fiyat ise yüzde 17 oranında artarak 18 lira olarak gerçekleşti.
Güncel fiyatların ise 23 lira seviyelerinde olduğunu söyleyebiliriz.
Üretim maliyetlerindeki artış ve pamuğun ekim dönemi olan Nisan-Mayıs aylarındaki fiyatlar dikkate alındığında yeni sezon pamuk fiyatları üreticilerimizin beklentilerinin altında kaldı.
Tekstil ve konfeksiyon sanayimizin yaşadığı talep daralması pamuk piyasalarını olumsuz etkiledi.
Bir önceki yıl yaklaşık 350 bin ton seviyelerinde olan kuru üzüm rekoltesinin, içinde bulunduğumuz sezonda 200-220 bin ton seviyelerinde gerçekleşmesi bekleniyor.
Üretimdeki bu ciddi azalışa rağmen Borsamız müstahsil işlem miktarında sadece yüzde 5 oranında bir düşüş oldu.
Kuru üzümdeki asıl gelişme fiyatlarda yaşandı.
2022 yılında ortalama 20 lira seviyelerinde olan müstahsil fiyatları, rekoltedeki azalışa bağlı olarak 2023’de ortalama yüzde 132 oranında artarak 47 lira seviyelerine yükseldi.
Nitekim günümüzde de 9 numara üzümler 70 lira civarında işlem görmeye devam ediyor. Kuru incirde ise rekolte açısından geçen yıla göre önemli bir değişiklik olmadı ancak iklim şatlarının da etkisi ile beklenen ürün kalitesi de gerçekleşmedi.
Borsamızda kuru incir işlem miktarı hem müstahsil hem de tacir satışı olarak yüzde 10 seviyelerinde artış gösterdi.
İncir fiyatları 2021 yılında başladığı yükselişini sürdürdü.
2023 yılında ortalama müstahsil fiyatı bir önceki yıl göre yüzde 90 artarak 92 lira seviyelerinde gerçekleşti.
Güncel işlemler ise yıl ortalamasından çok daha yüksek bir düzeyde, kalitesine göre 120-190 lira seviyelerinden gerçekleşiyor.
Bir diğer önemli ürünlerimizden zeytinyağında ise bildiğiniz gibi bir önceki sezon üretimde rekor yaşanmıştı. Bu artış zeytinyağının üretim dönemi itibariyle daha çok 2023 yılı verilerine yansıdı diyebiliriz.
Müstahsil tescil miktarımız yüzde 30 oranında artarken, dünyada rekolte eksikliğinin de etkisi ile yıllık ortalama fiyatlar yüzde 99 oranındaki artış ile 97 liraya ulaştı.
Tabii ki bu yıl ortalaması ve tüm zeytinyağı tipleri için oluşan fiyat.
Ancak, zeytinyağı müstahsil fiyatlarını 2022 ve 2023 yıl sonları itibariyle değerlendirdiğimizde artış oranının yüzde 190’a yaklaştığını görüyoruz.
Nitekim, günümüzde sızma zeytinyağı fiyatlarında müstahsil işlemleri 250 lira seviyelerinden gerçekleşiyor.”
İZMİR EN ÖNEMLİ 2. ÜRETİM MERKEZİ
“Bildiğiniz gibi İzmir hayvancılıkta da ülkemizin en önemli üretim merkezlerinden birisi durumunda.
TÜİK verilerine göre süt üretiminde ikinci sırada yer alıyoruz. Bu durum Borsamız işlem hacmine de açıkça yansıyor.
Borsamız işlem hacminde inek sütünün payı yüzde 7’nin biraz üzerinde.
Kendi üretimimiz olan ürünler arasında da pamuk ve kırmızı etlerden sonra üçüncü sırada yer alıyor.
2023 yılında toplam 555 bin ton süt işlemi gerçekleşti. 2022 yılında ortalama 6,5 lira olan fiyat yüzde 76 artış ile 2023 yılında 11,4 liraya çıktı. Güncel fiyatların ise Ulusal Süt Konseyi tarafından geçtiğimiz günlerde açıklanan tavsiye fiyata paralel olarak 13,3 lira seviyelerinde olduğunu görüyoruz.
Meclis Başkanımızın da değindiği gibi artan maliyetler nedeniyle açıklanan tavsiye fiyatının yeterli olmadığı ve yeniden bir değerlendirme yapılması yönünde üreticilerimizin talepleri olduğunu da gayet iyi biliyoruz.
Bir diğer önemli ürünümüz ise hayvancılığın ikinci ana kalemi olan kırmızı et üretimi. 2023 yılında kırmızı et toplam işlem miktarı yüzde 7 gerileyerek 42 bin ton olarak gerçekleşti.
Sektörde başta arz sıkıntısının neden olduğu ciddi fiyat artışı yaşandı.
Borsamız verilerine göre bıçakta dana eti fiyatları ortalama olarak 2022 yılına göre yüzde 113 artarak ortalama 205 lira oldu. Günümüzdeki ise yaklaşık 275 lira civarında. Hayvancılık sektörü arz, talep ve fiyatlar açısından maalesef istikrarlı bir yapıya kavuşamadı.
Oluşan piyasa şartlarından üretici memnun olmadığı gibi tüccar, esnaf ve tüketici de memnun değil. Üstelik bu yılın ilk 11 ayında 1 milyar doların üzerinde canlı hayvan ithalatı gerçekleştirildi.
Bu duruma rağmen fiyatlarda bu denli artışın yaşanmasını sektörün önemli yapısal sorunları olduğunun bir işareti olarak değerlendirebiliriz.”
TARIMDA DA İSTİKRAR ŞARTLARINA
“Tarım sektöründeki üretim ve fiyatlarda yaşanan bu dalgalanmayı genel ekonomik konjonktürden soyutlamak mümkün değil.
Tarım sektörü, başta yüksek enflasyonun neden olduğu girdi maliyetlerindeki artış olmak üzere para ve maliye piyasalarındaki gelişmelerden doğrudan etkileniyor.
Bu anlamda Orta Vadeli Program ile ulaşılmak istenen ekonomik dengelenme ve istikrar tarım sektör için de büyük önem taşıyor. Bu konuda sağlanacak iyileşmeler başta küresel iklim değişikliğine adaptasyon olmak üzere sektörün yapısal sorunlarının çözümüne odaklanmamıza imkân sağlayacaktır. 2024 yılını bu açıdan çok kritik bir dönüm süreci olarak gördüğümü ifade etmek istiyorum.”
SEÇİMLERDE TEMENNİ
“2024 yılı Yerel Seçim Adayları çoğunlukla açıklandı.
Ben öncelikle şehrimize ve ülkemize seçimlerin hayırlı olmasını diliyorum.
Kurumlarımız ve üyelerimiz adına; sorunlarımıza kalıcı çözümler oluşturabilecek, kent vizyonu için yeni projeler geliştirecek, meslek örgütleri ve STK’larla uyum içerisinde ve ortak akılla proje üretebilecek, projelerimize destek olacak başkan adaylarının seçimi göğüslemesi temennimiz. Bu düşüncelerle hepimiz için güzel bir yıl olmasını diliyor, saygılarımı sunuyorum.”
